Ούτε σκηνοθέτες, ούτε συγγραφείς στις ζωές των παιδιών μας
Γέφυρες νοημάτων
Όταν ξεκινάνε τα παιδιά να μας δείχνουν, επικοινωνούν ή εξιστορούν τις εμπειρίες τους και αυτά που τους συμβαίνουν, σκέφτονται, βιώνουν ή αισθάνονται, ξεκινάει μαζί με αυτό σιγά σιγά να αναπτύσσεται μια κρίσιμη δεξιότητα για την ζωή τους, ο αναστοχασμός.
Ο Rodgers την έχει αναφέρει ως “γέφυρα νοημάτων” που οδηγεί στην ανάπτυξη. Θα μπορούσαμε με απλά λόγια να πούμε ότι πρόκειται για την κριτική εξέταση αυτών που ζω, πιστεύω, βιώνω. Αυτή η κριτική εξέταση έχει μια προυπόθεση: για να συμβεί πρέπει να βρίσκονται κοντά σε αυτά που ζω, πιστεύω, βιώνω, δηλαδή να τα αναγνωρίζω.
Τι λέμε συνήθως;
– Πονάω πολύ…(ή θα μπορούσε να είναι σκέτο κλάμα)…
– Δεν πονάς, τίποτα δεν ήταν, έλα να το κάνω μάκια να περάσει…
– Δεν θέλω να πλύνω τα δόντια μου….
– Δεν ρώτησα, δόντια και ύπνος! Κάθε μέρα το ίδιο κάνουμε…
– Μαμά, δε θέλω να πάω (οπουδήποτε) ντρέπομαι…
– Καλέ τι ντρέπεσαι; Συμμαθητές σου θα είναι; Θα έχει παιδιά, θα κάνεις φίλους … θα … θα ….
– Μαμά, σήμερα η δασκάλα με κράτησε μέσα στο διάλλειμμα
– Τι έκανες πάλι ρε Γιώργο; Κάτι πρέπει να έκανες για να σε κρατήσει μέσα; Δεν μπορεί να περάσει μια μέρα χωρίς να έχουμε κάτι;
– Δεν θέλω να διαβάσω…Δεν καταλαβαίνω τι τα χρειάζομαι όλα αυτά;
– Είναι υποχρεώσή σου, όπως εγώ πηγαίνω στη δουλειά, εσύ έχεις υποχρέωση να διαβάζεις
– – (Χτύπημα στην πόρτα …)! Κανείς δεν με καταλαβαίνει…
– Δε σου επιτρέπω να χτυπάς την πόρτα…
Στα παραπάνω παραδείγματα υπάρχουν περιπτώσεις που απομακρύνουμε το παιδί από αυτό που το ίδιο αισθάνεται, άρα με κάποιο τρόπο κόβουμε τη γέφυρα νοημάτων από την αρχή. Δεν μπορώ να σκεφτώ κριτικά για αυτό που πιστεύω αν δεν το αναγνωρίζω.
Τι μπορούμε να πούμε αλλιώς;
Υπάρχουν και περιπτώσεις που ενώ το παιδί ξεκινάει μια αφήγηση, μπαινουμε με τη φόρα του σκηνοθέτη που του χαλάνε την σκηνή, να φτιάξουμε τη δική μας γέφυρα σε δικά μας νοήματα. Με αυτόν τον τρόπο στερούμε από το παιδί τη δυνατότητα να σκεφτεί αυτό που συνέβη, αυτό που σκέφτηκε, αυτό που έπραξε, να φτιάξει δηλαδή τις δικές τους γέφυρες.
– Δεν θέλω να πλύνω τα δόντια μου….
Σήμερα βαριέσαι να τα πλύνεις…
Δεν είναι όλες οι μέρες ίδιες, σε νιώθω
Τι θα σε βοηθούσε να τα πλύνεις με λιγότερη βαρεμάρα;
Τι θα ήταν αυτό που θα ήθελες να συμβεί τώρα ώστε πας να τα βουρτσίσεις;
– Μαμά, δε θέλω να πάω (οπουδήποτε) ντρέπομαι…
Αισθάνεσαι περιέργα και αμήχανα που θα είναι κόσμος εκεί;
Πες μου παραπάνω γι αυτό…Πως νιώθεις όταν το σκέφτεσαι να συμβαίνει
Και ενώ τα νιώθεις όλα αυτά, την ίδια στιγμή κάτι μέσα σου υπάρχει που θέλει να το κάνει;
Αν έφτιαχνες έναν δρόμο που αυτή η ντροπή ήταν μια πέτρα που εμπόδιζε να περάσεις; Μοιάζει με αυτό;
– Μαμά, σήμερα η δασκάλα με κράτησε μέσα στο διάλλειμμα…
Πως αισθάνθηκες για αυτό;
Θέλεις να μοιραστείς μαζί μου τι συνέβη;
Ακούω ότι δεν σου άρεσε…Ακούω καλά;
– Δεν θέλω να διαβάσω…Δεν καταλαβαίνω τι τα χρειάζομαι όλα αυτά;
Θέλεις να συζητήσουμε πως θα ήταν το σχολείο αν το έφτιαχνες εσύ;
Υπάρχει κάτι που σε ενδιαφέρει σε αυτά που διαβάζεις;
Τι είναι αυτό που βαριέσαι πολύ;
Αν ήταν στο χέρι σου με ποιο τρόπο θα το μάθαινες;
– (Χτύπημα στην πόρτα …)! Κανείς δεν με καταλαβαίνει…
Αισθάνεσαι ότι δεν σε καταλαβαίνω…
Το γνωρίζω αυτό το συναίσθημα και εμένα με ενοχλεί…
Πως θα μπορούσα να σε καταλάβω;
Ποιες σκέψεις σου είναι αυτές που σε κάνουν να το νιώθεις;
Χρησιμοποιώ μια φράση συχνά με τους γονείς: Οι δικές τους εμπειρίες είναι δικές τους και χρειάζεται να τις δίνουμε πίσω ώστε να μεταβολιστούν ως τέτοιες. Με αυτόν τρόπο υποστηρίζουμε και τον αναστοχασμό!
Ούτε να σκηνοθετούμε μπορούμε, ούτε να γράψουμε το σενάριο. Και αυτή είναι μια αλήθεια που πονάει ορισμένες φορές. Μας νιώθω πολύ! Μπορούμε όμως να ενδυναμώσουμε τα παιδιά μας ώστε να το κάνουνε αυτά για τις ζωές τους. Να μπορούν να αξιολογούν πεποιθήσεις και πράξεις, να φτιάχνουν γέφυρες νοημάτων προς την εσωτερική τους ανάπτυξη.
Βήμα – βήμα!